مشخصات دستگاه زمان سنج واکنش
1ـ ابعاد دستگاه: 125*250*280 ميليمتر
2ـ رنگ دستگاه: كرم
3ـ کاربرد: آزمایشگاهی ـ كلينيكي
4ـ مدل: PM-RT16881
5ـ شرکت سازنده: پارس مدار آسیا
اندازه‌گیری زمانهای واکنش ساده و پیچیده
زمان واکنش، یا زمانی که فرد صرف می‌نماید تا به طور ارادی و با یک حرکت معین در مقابل یک تحریک کم و پیچیده عکس العمل نشان دهد، اندازه بسیار مهمی است که برای مطالعه تعداد متعددی از جریانات حسی یا ذهنی مورد استفاده قرار گرفته است. زمان واکنش، در واقع، بستگی دارد به:
الف- زمان تحریک گیرنده‌های حسی.
ب- زمان انتقال به مراکز و از مراکز به پاسخ‌دهنده‌ها، مخصوصاً فرایندهای مغزی در ارتباط با نگرش‌ها، دشواری کار، سطح فعالیت، مقدار اطلاعاتی که باید مورد بررسی قرار گیرد و... از Donders (1868) به بعد، سه نوع زمان واکنش تشخیص داده می شود:
- نوع اول یا زمان واکنش ساده به یک محرک واحد به وسیله یک واکنش واحد (آزمایش‌های اول و دوم)
- نوع دوم یا زمان واکنش انتخابی که در آن، به محرک‌های مختلف پاسخ‌های مختلف داده می شود (آزمایش سوم، قسمت الف)
- نوع سوم یا زمان واکنش تشخیصی که در آن آزمودنی فقط به یک محرک پاسخ می دهد و به محرک‌های دیگری که متفاوت از آن یا مشابه آن هستند پاسخ نمی‌دهد (آزمایش سوم، قسمت ب).
وسایل آزمایشگاه- اندازه‌گیری زمان واکنش، مستلزم استفاده از دستگاه زمان‌سنج واکنش است که می تواند زمان واکنش را با دقت یک هزارم ثانیه نشان دهد. این دستگاه طوری تهیه شده که وقتی آزماینده محرک را به کار می اندازد زمان‌سنج دستگاه شروع به حرکت می‌کند و با واکنش آزمودنی متوقف می شود.
آزمایش‌هایی را که ما پیشنهاد می‌کنیم ایجاب می‌کند که آزماینده دو علامت نوری به رنگ‌های مختلف و آزمودنی دو کلید واکنش (یا دو عدد شستی) در اختیار داشته باشد.
دستگاه فوق شامل یک دستگاه است. روی صفحه مایل جعبه بزرگ یک عدد نمایشگر دیده می شود که زمانهای واکنش را با دقت یک هزارم ثانیه و بقیه تنظیمات روی آن نمایش داده می‌شود. این دستگاه سه محرک نوری به رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و دو محرک صوتی با فرکانس‌های مختلف دارد. محرک‌های نوری در قسمت عقب جعبه و در سمت آزمودنی ظاهر می شود. آزمودنی دو شستی پاسخ را در اختیار دارد که به‌وسیله‌ی دو فیش به کناره‌های جعبه متصل شده است.
آزماینده بدون آن‌که چشم‌های خود را از دستگاه زمان‌سنج واکنش بردارد، می‌تواند تشخیص دهد که آزمودنی به محرک داده‌شده با دست مورد نظر پاسخ داده است یا نه، زیرا اگر آزمودنی درست پاسخ دهد چراغ RIGHT و اگر اشتباه پاسخ دهد چراغ ERROR دستگاه روشن می شود.
هر وقت بخواهند زمان واکنش ساده را اندازه بگیرند، دستگاه می‌تواند تنها با یکی از دکمه‌ها، یا با یک شستی کار کند.
امروزه کرونوسکوپ‌های الکتریکی متعددی ساخته شده اند که در موارد لازم مورد استفاده قرار می‌گیرند. سازندگان زیادی وجود دارند که مجموعه‌هایی تحت عنوان «زمان واکنش» تهیه می‌کنند. این مجموعه‌ها، مثل آزمون‌های استاندارد، با نظم خاصی به کار می‌روند و دارای یک یا چند محرک می‌باشند. با این مجموعه‌ها می توان آزمودنی را نسبت به هنجارها طبقه بندی نمود اما نمی‌توان او را تحت آزمایش قرار داد. کرونوسکوپ‌هایی وجود دارد که مجهز به یک یا چند محرک و دارای دو کلید پاسخ برای آزمودنی می‌باشد.
آزمایش‌ها
آزمایش اول: زمان واکنش ساده
هدف این آزمایش عبارت است از تعیین حداقل زمان واکنش، هنگامی که محرک ارائه شده منحصر به فرد، ساده و بدون ابهام است و پاسخ نیز از یک حرکت ساده، معمولی و خودکار تشکیل می‌گردد. آزمودنی در مقابل چراغ علامت طوری می‌نشیند که نتواند صفحه دستگاه زمان‌سنج واکنش و حرکت آزماینده را در به کاراندازی محرک ببیند. او شستی‌های دستگاه را در دست‌های خود می‌گیرد.
به محض این که یکی از چراغ‌ها روشن شد (مثلا چراغ قرمز)، آزمودنی باید هر چه سریع‌تر کلید را فشار دهد. توصیه می‌شود که آزمودنی باید توجه خود را بیشتر به واکنش حرکتی (کلید واکنش) متمرکز کند و این واکنش حتی‌الامکان باید سریع انجام گیرد.
آزماینده قبل از آن که علامت نوری را نشان دهد، آزمودنی با گفتن کلمه «آماده» از شروع آزمایش مطلع می سازد، البته چراغ کوچکی در پشت دستگاه به رنگ زرد وجود دارد که آزمودنی را از زمان شروع آزمایش آگاه می‌سازد. کلید این چراغ در روی دستگاه با نام ALARM نام‌گذاری شده‌است این اطلاع تقریباً یک ثانیه قبل از علامت نوری داده می‌شود. در حالت AUTO این زمان با نام DELAY از یک تا پنج ثانیه قابل تغییر است.
آزماینده ابتدا 5 یا 6 بار محرک را به عنوان تمرینی به کار می‌اندازد تا آزمودنی با شیوه آزمایش آشنا شود. آنگاه آزمایش واقعی را شروع می‌کند و منشی هر بار اندازه زمان‌واکنشی را که نمایشگر نشان می دهد یادداشت می‌نماید. با این طریق 50 اندازه به دست می‌آید.
بعد از آزمایش: 1- 50 اندازه را تنظیم و هیستوگرام فراوانی‌ها را ترسیم می‌نماید. نمودار نشان خواهد داد که توزیع اندازه‌ها در اطراف یک ارزش مرکزی متقارن نیست، زیرا، در طرف زمانهای خیلی کوتاه، انسان به ارزشی دست می‌یابد که حد فیزیولوژیکی دارد (تقریباً نزدیک به 10 تا 12 صدم ثانیه). عدم تقارن توزیع از طریق محاسبه و مقایسه میانه، میانگین مد آن آشکار می‌گردد. همچنین انحراف چارکی را محاسبه می‌کنند.
2- اندازه‌های متوالی را ده تا ده تا گروه‌بندی می‌نمایند و میانه هر یک از 5 گروه را به دست می‌آورند. این میانه‌ها چگونه تغییر می‌کنند؟ آیا تغییر آنها می‌تواند حاکی از یادگیری یا حاکی از خستگی باشد، یا نوسان ساده‌ای را در اطراف میانه کل نشان می‌دهد؟ نتیجه به دست آمده را ، با علم به این که زمان واکنش غالباً به عنوان یک آزمون دقت و به عنوان اندازه ثبات دقت معرفی گردیده است، تفسیر می‌نماید.
آزمایش دوم: تأثیر نگرش بر زمان واکنش ساده
حوزه‌ی دقت انسان بسیار محدود است و برحسب این‌که آزمودنی دقت خود را در جهت پاسخ حرکتی (نگرش حرکتی) یا، برعکس، در جهت ظهور علامت (نگرش حسی) متمرکز کند، زمان واکنش یکسان نخواهد بود.
برای بررسی این قانون، آزمایش را با همان روش قبلی تکرار می‌کنند. اما این بار از آزمودنی می‌خواهند که دقت خود را روی علامت طوری متمرکز کند که وقتی از ظهور آن اطمینان حاصل کرد واکنش نشان دهد.
با این شرایط تازه، 30 اندازه به دست می‌آورند و آنها را با 30 اندازه‌ی اول آزمایش قبل مقایسه می‌کنند. میانه‌ها و انحرافات چارکی دو توزیع را با یکدیگر مقایسه می‌کنند.
آیا زمان واکنش با نگرش حسی، از زمان واکنش با نگرش حرکتی، به مقدار خیلی کم، طولانی‌تر است؟
اگر تعداد آزمودنی‌ها زیاد باشد می‌توان از نصف آنها خواست تا آزمایش را ابتدا با نگرش حرکتی و نصف دیگر، ابتدا با نگرش حسی شروع کنند. در این صورت، مقایسه‌ی تأثیر نگرش، با کنترل حرکتی احتمالی نظم آزمایش‌ها، امکان‌پذیر خواهد بود. میانگین میانه‌های همه‌ی آزمودنی‌ها را در هر یک از آزمایش‌ها محاسبه و با یکدیگر مقایسه می‌کنند.
آزمایش سوم: اندازه‌گیری زمانهای واکنش انتخابی و تشخیصی
با این آزمایش مدت‌زمانی را که طول می‌کشد تا آزمودنی پاسخ را انتخاب کند مورد بررسی قرار می‌دهیم. در زمان واکنش ساده، حرکت آزمودنی تقریباً خودکار بود. در اینجا، حتی بعد از یادگیری که بیشتر از یادگیری زمان واکنش ساده طول می‌کشد ـ زمان واکنش طولانی‌تر می‌شود. لازم است کاربردهای این قانون در مورد هدایت ماشین‌ها مورد توجه و تأکید قرار گیرد.
الف ـ آزمودنی باید در مقابل دو محرک متفاوت به طور متفاوت واکنش نشان دهد (زمان واکنش انتخابی)
در این آزمایش، آزمودنی دو کلید پاسخ در اختیار دارد: یکی در دست راست و دیگری در دست چپ. دستورالعمل این است که وقتی چراغ قرمز روشن شد آزمودنی روی کلید سمت راست و وقتی چراغ سبز روشن شد روی کلید سمت چپ فشار دهد.
آزماینده باید دو محرک را با نظم کاملاً تصادفی ارایه دهد. ترتیب ارایه‌ی محرک‌ها قبلاً باید از طریق شیر و خط کردن یک سکه مشخص شده باشد.
بعد از چند تمرین مقدماتی، 50 اندازه به دست می‌آورند. باید توجه داشت که آزمودنی در استفاده از کلیدها اشتباه نکند؛ در صورت مشاهده‌ی اشتباه، آزماینده اندازه‌ی مربوط به آن را حذف می‌کند.
توزیع اندازه‌ها را تهیه می‌کنند؛ این توزیع باید، در مقایسه با توزیع زمان واکنش ساده، به منحنی بهنجار نزدیک‌تر باشد (علت این امر باید توضیح داده شود).
میانه‌ی این آزمایش را با میانه‌ی آزمایش اول مقایسه می‌کنند، بدون تردید یک آزمون آماری نیز مفید خواهد بود.
ب ـ آزمودنی باید در مقابل بعضی محرک‌ها واکنش نشان دهد و در مقابل بعضی دیگر واکنش نشان ندهد (زمان واکنش تشخیصی)
در این آزمایش، آزماینده باز هم علایم قرمز و سبز را با نظم کاملاً تصادفی نشان می‌دهد، اما آزمودنی، که فقط یک کلید در اختیار دارد، به علامت سبز پاسخ می‌دهد و در مقابل علامت قرمز ساکت می‌ماند.
در این شرایط، 25 اندازه به دست می‌آورند، به علاوه، تعداد دفعاتی که آزمودنی اصولاً نمی‌بایستی پاسخ می‌داد اما پاسخ داده است یادداشت می‌شود (شاخص بی‌ارادگی). توزیع اندازه‌های را فراهم می‌آورند. میانه‌ی توزیع را محاسبه و آن را با میانه‌ی حاصل از قسمت "الف" مقایسه می‌کنند (آزمون میانه).
